#آیان_کتاب
#ayanketab
اهلی شیرازی
یا در اصل ، محمد بن یوسف اهلی شیرازی از شاعران نام آور و مشهور قرن نهم و نیمه
ی اول قرن دهم هجری است که در حدود سال 858 هجری قمری در شیراز به دنیا آمده است .
اهلی شیرازی به مثنوی جم و گل اش یا همان مثنوی سحر حلال اش شهرت دارد . در خصوص
نام اهلی « حامد ربانی » در کتاب دیوان اهلی در مورد تخلص اهلی و معنای آن می
نویسد : به نظر من احتمال این است که اهلی مقابل وحشی است و به معنای رام و مأنوس
است و اهلی یعنی منسوب بودن به اهل الله و اهل بیت پیغمبر (ص) . اهلی از اوان
جوانی به تحصیل علوم و فنون پرداخته و چون طبع شعر داشت با سرودن اشعار ، شهرت
یافت . اهلی شیرازی از پیروان مذهب شیعه بود
که در زمان شاه اسماعیل اول صفوی ، اشعاری در مدح پیامبر و خاندان او سرودهاست .
اهلی شیرازی بخشی از عمر خود را در شیراز و بخشی دیگر را در هرات گذرانیده ، اما
به هر حال گفته می شود زندگی را در فقر و تنگدستی سپری کرده است . اهلی در سرودن
انواع شعر استاد بود . غزلیات بسیار لطیفی به سبک سعدی سروده و در قصیده سرایی و
مثنویات مصنوع مهارت بسزا داشته است . در مدح امیر علی شیر نوایی نیز قصیده ای
سروده و در سفر هرات بدو تقدیم کرده است . اهلی پس از آن ، به آذربایجان نزد
سلطان یعقوب آق قویونلو رفت و او را هم مدح گفت. اهلی شیرازی مثنوی مصنوع و
معروفی در 520 بیت با سه صنعت مهم: ذوقافیتین - ذوبحرین - انواع جناس ، به نام داستان جم و گل سروده است . این مثنوی که
به سحر حلال معروف است ( گویند این مثنوی را به شاه اسماعیل تقدیم کرد ) چندین بار
در بمبئی ، تهران و شیراز به چاپ رسیده است . در میان تذکره ها می توان به روایت
صحف ابراهیم درباره ی شرح زندگانی اهلی شیرازی بیشتر اعتماد کرد . آن چه از
این تذکره بر می آید ، این است که اهلی شیرازی از شاگردان علامه ی دوانی بود و در
بیشتر علوم عهد خود ، به خصوص در علوم ادبی اطلاعات بسیار و بر آن ها تسلط داشته
است . بسیاری آثار و نیز توجه خاص اهلی به آثار مصنوع ، گویای همین اطلاعات وسیعش
از علوم ادبی ؛ به خصوص صنایع لفظی و معمیات و عروض و امثال آن ها است . اهلی در
سرودن انواع شعر مهارت داشت . در قصاید از استادان گذشته ؛ به خصوص انوری ، خاقانی
، ظهیر ، کمال اصفهانی و سلمان ساوجی پیروی می کرد. در غزل ، از استادان
بزرگی چون سعدی و حافظ استقبال کرد و در دیگر انواع شعر ، ازجمله ترکیب بند ،
ترجیع ، مقطعات ، رباعیات ، مخمس ، مستزاد ، ماده تاریخ و معمیات نیز وارد شد که
در دیوان اهلی شیرازی ثبت است.